Budist Psikoloji
Daniel Goleman, "Bir içsel Boşluk Haritası" başlıklı yazısında klasik Budist psikolojisini şöyle özetler: Klasik Budist anlayıp özetleyen Abhidhamma yazıları belki de "bilinç halleriyle" ilgili en ayrıntılı geleneksel psikoloji metinleridir.
M.S. beşinci yüzyılda Budist keşiş Buddhaghosa, Abhidhamma kitabının bir bölümünü özetleyerek, meditasyonla ilgili bir kitap olan Visuddhimagga'yı yani Arınma Yolu'nu yazmıştır.
Bu yazılar bize meditasyonu öngeren bir bakış açısıyla, kapsamlı bir resim sunmaktadır. Meditasyon için en uygun ortamlar, en uygun zihinsel tutumlar (sevinç gibi) üzerine tavsiyelerle başlar. Dikkatin eğitildiği özel yolları betimler.
Meditatif yoldan geçerek Nirvanik hal'e ulaşma yolundaki dönüm noktalarım belirtir. Nirvana deneyimi sırasında yaşanan psikolojik halleri betimleyerek sona erer.
Üç büyük eğitim bölümü vardır. Uygulama "sila" ile ya da "erdem ve ahlaksal safiyet" ile başlar. Düşünce, söz ve fiillerde erdemli bir gelişmenin üzerinde durulur.
Meditasyon yaparken kişi dikkatini kendi karakterinde ortaya çıkacak bu yönde bir değişikliğe odaklar. Cinsel fantaziler ve öfke gibi "erdemli olmayan düşünceler" meditasyon sırasında şaşkınlığa ve kafa karışıklığına neden oldukları için, zihinden kovulurlar. Bunlar zaman ve enerji kaybına neden olurlar.
Psikolojik arınma bu tür düşüncelerden kurtulmak demektir, îkinci olarak "samadhi" ya da "meditatif konsantrasyon" çalışmaları yapılır. Üçüncü olarak "punna" (sezgi, bilgelik) çalışmaları yapılır. "Şeyleri oldukları gibi görebilmek" sağlanır.
Arınma, konsantrasyon ve sezgi birbiriyle sıkı bağıntılıdır. Vipissana ya da sezgi meditasyonu da denir.
Dikkatlilik ile başlanılır, sezgi ve bilgeliğin içinden geçilerek nirvana'ya erişilir.
ALINTI