Gelişim psikolojisi, biyolojik, psikolojik ve davranışsal yeteneklerin basitten karmaşık sistemlere doğru değişiminin incelenmesi olarak tanımlanır. Bir çoklarına göre gelişim psikolojisi organizmanın belli bir yaş sırası içinde geçirdiği dönem yada evrelerin tanımlanıp incelenmesi ile ilgilidir. Gelişim Psikolojisinin temel ilgi alanı; zamanla ileri doğru hareket organizmanın geçirdiği değişimlerin incelenmesidir(Ergenlik Psikolojisi, Derleyen: Bekir ONUR, Ank. 1987).
Yukarıdaki paragrafta gelişim psikolojisinin ilgi alanı oldukça açık bir şekilde belirtilmiştir. Yukarıdaki bilgiler Bühler, Spiegel ve Thomas'ın 1973 yılında yazdıkları bir makaleden S. Zeytinoğlu tarafından çevrilmiş ve kaynak olarak gösterilen kitaba konmuştur. Bu detay üzerinde bu kadar durmamamızın nedeni 23 yıl önce formüle edilmiş bu bilgilerin hala bir çok eğitimci tarafından çok da önemsenmemesidir. Oysa Morovya'lı bir rahip olan Comenius tarafından 17. yy.'da avrupada, 6. yy'dan itibaren de Muhammet Peygamber tarafından daha doğudaki topraklarda çocuğun gelişim basmaklarını dikkate alan eğitim felsefesi vaz edilmeye başlanmıştır. Eğer araştırmalarımızı derinleştirirsek daha da eskilere inilebileceği kesindir.
Çok acı fakat bir o kadar da ülkemizin ve -bir paradoks olarak- eğitimcilerimizin büyük bölümünün eğitime verdiği önemin somut bir göstergesi olduğundan ısrarla incelenmesi gereken bir konu, yılların eğitimcilerinin hala bu alana ait bilgileri çok da ilgi ile karşılamıyor oluşlarıdır. Daha fazla kendi deneyimlerinden hareketle oluşturdukları yöntemlerle öğrencilerine ulaşmaya çalışan eğitimcilerin başarılarını da birlikte tartışmak ve alanımızda alan-dışı cehaletin somut örneklerini birlikte tespit etmek isteriz.
Bir çok eğitimcinin ve anne-babanın hatta yarış halinde olan eğitim kurumlarının öğrenciler için belirledikleri hedefleri gelişim bilgileri olmadan sağlıklı ve işler bir zemine oturtamayacakları fikrindeyiz.
Büyüme ve olgunlaşma kavramları ile anlaşılabilecek gelişim basamakları, öğrencilerden beklediğimiz davranış ve ulaşmaları için gerekirse zorladığımız hedeflerin seçiminde önümüzde bulunması gereken bilgilerdir. Örneğin 3 yaşına yaklaşmamış ve dolayısı ile anal kaslar üzerinde gerekli denetimi kazanamamış bir çocuğa verilmek istenen tuvalet eğitimi, hem eğitimi veren hem de alan açısından örseleyici ve imkansızdır. Bu bariz örnekte olduğu gibi eğitim sürecinin bir çok aşamasında öğrencilerin benzer şekillerde zorlandıklarını görüyoruz.
Sağlıklı bir eğitim sürecinde eğer hedef, gerçekten öğrencilerin kendi bütünlükleri içerisinde ilerlemeleri ve geleceklerine en verimli şekilde hazırlanmaları ise gelişim bilgilerinin ilgili eğitimciler, anne-babalar, kurum yöneticileri ve hatta öğrencinin kendisi tarafından bilinmesi gerektiği fikrindeyiz. Örneğin anasınıfları ve yaşıtlarında sık görülen cinsel organ merakının ne kadar doğal bir gelişim basamağı olduğunu bir çok anne-baba, kurum ve hatta eğitimciler dahi çoğu kez bilmedikleri için ciddi panikler ve gelişen bireyi zedeleyen uygulamalar görülmektedir.
Yalnız burada önemli olan bir nokta her bireyin gelişim basamaklarından aynı hızla çıkmadığının bilinmesidir. Yani bazı bireyler içinde bulundukları gelişim evresini daha hızlı geçerken bazıları daha yavaş geçebilecektir. Kritik dönemlerin dikkatle takibi ve eğer bir sorun varsa gerekli uzmanlarla işbirliğine giderek en az zarar verecek şekilde çözümü gerekmektedir. Örneğin bir birey yaklaşık 3 yaşında çevresindeki dile ait belli bir birikim yapmış olmalıdır. Eğer bu kritik dönemde uygun birikim sağlanamıyorsa değiştirilecek şartlar alan uzmanlarınca birlikte belirlenerek değiştirilmelidir.
Fikrimizce önemli olan gelişim basamaklarından hızla ve doğru şekilde çıkılması değildir. Çünkü bir çok birey bunu -eğer yetişkinler tarafından bilinçli/bilinçsiz engellenmezlerse- doğal olarak yapabilmektedir. Önemli olan, erken beklentilere son verebilmek ve gelişim geriliklerini doğru zamanda tespit ederek bireyi en az zararla kurtarabilmektir.